Bekkenfysiotherapie
In Fysio Centrum Zaanland hebben wij een jarenlange ervaring met bekkenfysiotherapie. We werken nauw samen met de specialisten van Zaans Medisch Centrum: de urologen, gynaecologen, chirurgen, psycholoog en kinderartsen. Onze geregistreerde bekkenfysiotherapeuten zijn: Astrid Huijpen, Marcella Leguyt en Renate Dik. Lianne Kroon en Suzanne Bakker zijn in opleiding tot bekkenfysiotherapeut. Daarnaast zijn Astrid Huijpen en Suzanne Beets (kinderfysiotherapeut MSc) gespecialiseerd in het behandelen van kinderen met zindelijkheidsproblemen. Alida Pronk is als manueel therapeut betrokken bij het onderzoek en de training van patiënten met bekkenpijn.
Specialistische spreekuren in het Zaans Medisch Centrum
Elke donderdag doen de bekkenfysiotherapeuten van Fysio Centrum Zaanland samen met de gynaecologen Jos Brouns en Wouter Wegdam en de uroloog Afina Glas het vrouwen incontinentie spreekuur (VIP) in het Zaans medisch Centrum. Op dinsdag met de kinderarts Amara Nassar en de urotherapeuten Kim Kuntz en Nanet Okx draaien we de KIP (kinderincontinentie poli). Zo wordt in een contactmoment medische naar de patiënt gekeken en de functie van de bekkenbodemspieren beoordeeld. Bij de kinderen wordt ook de hele motoriek erbij betrokken.
De Bekkenfysiotherapeut
Een bekkenfysiotherapeut is een fysiotherapeut die na zijn opleiding voor fysiotherapie een erkende 3 jarige post-HBO opleiding voor bekkenfysiotherapie heeft gevolgd. Deze opleiding biedt toegang tot het Centraal Kwaliteitsregister Bekkenfysiotherapie van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF). Over het KNGF en de NVFB treft u aan het einde van dit artikel aanvullende informatie aan.
Wanneer naar de bekkenfysiotherapeut?
De bekkenfysiotherapeut helpt bij ongewild urineverlies, moeilijke stoelgang en pijn bij het vrijen.
Herkent u dit?
Gaan de gewone dagelijkse dingen niet zoals ze zouden moeten gaan? U durft niet meer op visite, omdat u uw ontlasting niet ophoudt? Of lekker te sporten zonder dat u ongewild urine verliest? Bent u zwanger en hebt u lage rug- of bekkenpijn? Lees dan vooral door.
Dit doen de spieren in het onderlichaam
De spieren in de lage rug, buik en bekken spelen een belangrijke rol bij houding en beweging. Daarnaast hebben de spieren een belangrijke taak bij plassen, vrijen en ontlasten. De spieren kunnen te zwak zijn of juist te gespannen. Het komt ook voor dat ze niet op het juiste moment hun werk doen. Niet iedereen voelt deze spieren, waardoor bewuste controle soms niet mogelijk lijkt. De bekkenfysiotherapeut kan helpen de controle hierover te herwinnen. Zo vindt u uw zelfvertrouwen weer terug.
Blauw is de blaas, grijs de darm, rood de baarmoeder, paars de prostaat, zwart zijn de botten van het schaambot en de wervelkolom en groen zijn spieren (buik-, rug- en bekkenbodemspieren)
Wat de bekkenfysiotherapeut voor u kan betekenen
De bekkenfysiotherapeut helpt mensen hun zelfvertrouwen weer vinden. Dat begint met voorlichting, preventie en diagnostiek. Daarop volgt coachen, begeleiden en het behandelen van mannen, vrouwen en kinderen met de volgende klachten:
- Ongewild verlies van urine- en of ontlasting
- Niet te onderdruken aandrang om te plassen en of te ontlasten
- Moeizaam kwijt kunnen van urine en of ontlasting
- Zwaar, drukkend gevoel in de onder buik en of balgevoel in vagina of anus
- Pijn in de onderbuik, rond de anus of de geslachtsdelen
- Problemen met vrijen die samenhangen met de bekkenbodem
- Bekkenpijn en lage rugklachten in de periode rond de zwangerschap en de bevalling
- Bekkenpijn en lage rugklachten door andere oorzaken dan zwangerschap of bevalling
- Begeleiding voor en na operatie in buik- en bekkengebied
Hoe gaat de bekkenfysiotherapeut te werk?
Tijdens de eerste afspraak worden uw klachten zorgvuldig in kaart gebracht. Uw klachten worden vanuit diverse invalshoeken bekeken, het bekken is namelijk niet los te zien van de rest van uw lichaam. Er zal onder andere gekeken worden of er tijdens het bewegen problemen zijn, hoe het plassen en ontlasten gaat en of er problemen zijn met seksualiteit. Om de klacht in kaart te brengen kan een inwendig onderzoek worden uitgevoerd. Er wordt samen met u een behandelplan opgesteld.
Er zal regelmatig een evaluatie van de voortgang plaatsvinden. Hoe lang u bij de bekkenfysiotherapeut onder behandeling bent, is afhankelijk van uw problematiek. U krijgt niet alleen gerichte oefeningen, praktische adviezen en uitleg over bijvoorbeeld ademhaling en toiletgedrag, uw bekkenfysiotherapeut doet ook oefeningen voor de bekkenbodem en stabilisatie van bekken en lage rug. Tevens werken we met myofeedback- en elektrostimulatie apparatuur om de behandeling zo nodig aan te vullen. Het is ook mogelijk met zo’n apparaatje thuis te oefenen.
Bekkenpijn
Tijdens zwangerschap en na de bevalling is uw bekken minder stabiel dan u gewend bent. Samen met de bekkenfysiotherapeut vindt u manieren om uw kracht weer terug te krijgen.
Lage rug en bekken, een kwetsbaar gebied. Tijdens de zwangerschap en na de bevalling reageert uw lichaam anders dan u gewend bent. U kunt bijvoorbeeld pijn in de bekkenstreek voelen. Die pijn kan uitstralen naar de bovenbenen en gaat vaak gepaard met pijn in het schaambot en de SI-gewrichten. Staan, lopen en zitten houdt u minder lang vol door deze pijn.
Er bestaat ook een traumatische of mechanische vorm van bekkenpijn. Dit komt door een ongeval of trauma, zoals vallen met de fiets, van de trap vallen of een heel zware bevalling. Ook sportletsel kan de oorzaak zijn, denk aan een sliding bij voetballen. Misschien herkent u ongemakken als startpijn, moeizaam bewegen en napijn, pijn in de lage rug, rondom het bekken en in uw benen. Deze klachten ontstaan doordat de dagelijkse belasting hoger is dan uw lichaam op dat moment aankan. Bijna altijd verdwijnen deze klachten na de bevalling, maar in enkele gevallen blijven ze langer bestaan. Andere namen voor deze klachten zijn peripartum bekkenpijnsyndroom, bekkeninstabiliteit of symfysiolyse.
Uw bekken belast
Er is eigenlijk niets bekend over het ontstaan van bekkenpijn. Het staat wel vast dat het gerelateerd is aan een niet-optimale stabiliteit van de bekkengewrichten. Vaak reageren vrouwen op deze verminderde stabiliteit door andere spieren meer aan te spannen (te compenseren). Zowel de buikspieren als de bekkenbodemspieren worden hierbij vaak overbelast. Door deze spieren te veel te gebruiken kunnen weer andere klachten ontstaan zoals urineverlies, maar ook pijn in het bekkenbodemgebied, bijvoorbeeld stuitpijn. Het is van belang de belasting te verminderen en de spieren zo efficiënt mogelijk te gebruiken.
Zo ziet het bekken eruit
Het bekken bestaat uit een ring, die gevormd wordt door drie botstukken: de darmbeenderen (A) en (B) en het heiligbeen (C). Het heiligbeen is ook het onderste deel van de wervelkolom.
De verbindingen tussen de drie botstukken vormen drie gewrichten: twee aan beide zijden van het heiligbeen (SI-gewrichten, nrs. 1 en 2), en een gewricht middenvoor (de symphyse, nr. 3).
Dit doet het bekken
Het bekken en daarmee de bekkengewrichten (met name de SI gewrichten) nemen in het lichaam een belangrijke plaats in. Het vormt de verbinding tussen de benen en de romp. Krachten van de benen moeten via het bekken goed overgebracht worden naar de romp en terug. Om deze krachten te kunnen leiden, moeten de SI-gewrichten stabiel zijn, niet te beweeglijk. Dat wil zeggen dat er bij belasting niet te grote bewegingen in het gewricht mogen optreden. Het gewricht moet kunnen fungeren als schokdemper. De SI-gewrichten bevinden zich op een plaats waar veel krachten uitgeoefend worden. De bouw van het gewricht, de banden en kapsels van het gewricht en de spieren die het gewricht moeten steunen, zijn daarom goed aangepast aan deze functie.
Goede balans tussen belasting en belastbaarheid
Bij zwangere vrouwen is de belastbaarheid van het bekken verminderd. Het bekken kan minder belast worden dan voor de zwangerschap, terwijl de belasting op het bekken groter wordt: de zwangerschap en de baby. Vermoedelijk is er een verband tussen deze klachten en de verlaagde belastbaarheid bij vrouwen met klachten die veroorzaakt worden door deze instabiliteit. Belasting en belastbaarheid moeten met elkaar in evenwicht zijn.
Als u bekkenpijnklachten heeft, kunt u zelf al veel doen:
- Houd rekening met de verminderde belastbaarheid van uw bekken: neem wat meer rustpauzes en beperk de zwaardere huishoudelijke en verzorgende werkzaamheden;
- Wilt u uw bekken rust geven, ga dan liggen; zitten is niet genoeg;
- Is er een lift, gebruik die dan als het traplopen klachten geeft;
- Probeer (tijdelijk) kortere werkdagen te maken;
- Blijf wel in beweging, maar rust op tijd: voordat u klachten krijgt of bestaande klachten erger worden. Vuistregel hierbij is dat uw klachten na vijftien minuten verdwenen moeten zijn. Liever enkele korte periodes van activiteit dan te veel hooi op de vork nemen en na een uur nog niet hersteld zijn.
Behandeling van stuitpijn volgens de NIMOC-methode
De NIMOC-methode is een uitwendige behandeling van het stuitje waarbij de afwijkende stand van het stuitje middels een hele milde uitwendige beweging wordt hersteld. De kortdurende mobilisatie wordt in zit uitgevoerd en is bijna nooit pijnlijk of belastend voor de patiënt.
Het stuitje kan door een val op je billen of een bevalling een afwijkende stand krijgen. Dit kan kortgeleden, maar soms ook heel erg lang geleden ontstaan zijn. Waarbij de klachten langzaam verergeren.
Deze NIMOC-methode is een behandel methode van de bekkenfysiotherapeut voor het behandelen van rug- en bekkenklachten, waaronder stuitpijn. Deze methode geeft een extra mogelijkheid voor de bekkenfysiotherapeut om patiënten met stuitpijn, bekkenpijnklachten, liesklachten en anuskramp te behandelen, met goede resultaten. Maar ook bij patiënten met incontinentieklachten voor urine of ontlasting, seksuele pijnklachten of patiënten die moeite hebben om de urine of ontlasting kwijt te raken wordt vermindering van de klachten gezien. Verder kan er vermindering van pijn worden gerealiseerd bij patiënten met rugklachten. De NIMOC is geen behandeling op zich maar wordt vaak gecombineerd met triggerpointbehandeling en bijvoorbeeld oefentherapie. Triggerpoints zijn punten of knopen in spieren die vaak heel pijnlijk zijn. De triggerpoints worden behandeld door op deze punten druk te geven, of eventueel met dry needling.
Wat is belangrijk om te weten
Als u klachten in het bekkengebied heeft, hoeft dat nog niet te betekenen dat er iets onherstelbaar beschadigd is, of gebroken. Met de juiste hulp kunt u goed van uw klachten af komen. Grote druk of stress kan ook erg nadelig werken op de bekkenpijnklachten. Ze kunnen die klachten vergroten of in stand houden. Bespreek dit dus ook met de bekkenfysiotherapeut.
De geregistreerde bekkenfysiotherapeut helpt
Met (ernstige) klachten in het bekkengebied kunt u terecht bij de bekkenfysiotherapeut. Die is gespecialiseerd in het behandelen van patiënten met bekkenpijn. De bekkenfysiotherapeut heeft specifieke testen om bekkenpijn vast te stellen, geeft u gerichte adviezen voor het verantwoord omgaan met de verminderde belastbaarheid van het bekken, en voor het goed bewegen. De bekkenfysiotherapeut adviseert u ook over het verbeteren van uw conditie. In sommige gevallen meet de bekkenfysiotherapeut een bekkenband aan om het bekken tijdelijk te ondersteunen en te ontlasten. Heeft u ook bekkenbodemklachten zoals urineverlies, dan zal de bekkenfysiotherapeut u leren deze spieren beter te ontspannen en goed te gebruiken.
Geregistreerde bekkenfysiotherapeuten zijn gespecialiseerd in het onderzoeken en behandelen van klachten in het buik-, bekken- en bekkenbodemgebied bij mannen, vrouwen en kinderen. Zo kunnen veel complexe klachten behandeld worden, zonder operatie. Een hele geruststelling!
Bron: Toolkit NVFB
In het kader van de verkorte opleiding master bekkenfysiotherapie heeft Astrid Huijpen een folder ontwikkeld voor zwangeren en jonge moeders: Fitte_BBspieren-bij-zwangerschap (PDF).
Deze folder is geschreven voor iedereen die meer wil weten over de bekkenbodemspieren tijdens en na de zwangerschap.
In haar afstudeerscriptie beschrijft Astrid een patiëntje met telkens terugkerende urineweginfectie. Door de bekkenfysiotherapeutische behandeling verdwenen de klachten bijna helemaal.
Lees haar scriptie: Case-report-VMB12-Astrid-Huijpen (PDF).